Curros Enríquez: A voz da terra ferida

Curros Enríquez non foi só un poeta; foi un alento. Deses ventos que sopran desde o interior máis profundo da terra, que chegan cargados de dor, rabia e esperanza. Foi a voz dun pobo ferido que, a pesar de todo, nunca deixou de cantar. Cando escribía, non o facía para adornar a realidade, senón para iluminala, para amosar as súas sombras e, ao mesmo tempo, abrir unha fenda por onde entrase a luz.

Naceu en Celanova, en 1851, no corazón dunha Galicia esmagada por caciques, foros e unha miseria que nunca pedía permiso para instalarse nas vidas. Pero esa mesma Galicia, a das súas pedras e carballeiras, a dos cantos na noite e das romarías que cheiran a terra mollada, foi a que lle deu a materia prima para os seus versos. Porque Curros, como Rosalía ou Pondal, sabía que o galego era máis ca unha lingua: era un xeito de ser, unha patria sen fronteiras nin exércitos, pero tan real como as mans que a traballaban.

Entre o berro e a beleza

Os seus Aires da miña terra foron un vendaval. Non eran só poemas; eran unha declaración de intencións, un manifesto contra a inxustiza, un canto de amor e de denuncia a partes iguais. Porque en Curros sempre conviviron os extremos: a beleza das súas palabras era inseparable do sufrimento que narraban. Fíxoo en O Divino Sainete, esa obra irreverente que se atrevía a rir da hipocrisía e da moral impostada, pero tamén en poemas como A Virxe do Cristal, onde o sagrado e o popular se entrelazaban coma as raíces dun carballo vello.

Pero non o imaxines como un poeta cómodo. Curros non foi un autor para salóns nin aplausos fáciles. Pagou caro o seu compromiso, a súa vontade de poñerlle palabras ao que outros calaban. Foi perseguido, censurado, maldito por algúns e amado por outros. Era un rebelde, un espírito indomable que se negaba a aceptar que o mundo tiña que ser como era. E cando o atacaron, respondeu coa única arma que tiña: a palabra.

O poeta da emigración

Curros foi, tamén, o poeta da emigración, ese éxodo masivo que baleiraba as aldeas galegas e enchia os portos de ollos que miraban cara ao horizonte con medo e esperanza. En América, atopou outro fogar, pero nunca deixou de levar a súa Galicia na memoria. Foi alí, lonxe das súas corredoiras e prados, onde escribiu algúns dos seus versos máis intensos, como quen busca na distancia unha maneira de volver.

E despois está a súa humanidade, tan próxima, tan nosa. Porque Curros non era perfecto; era contraditorio, como todos os que levan o lume dentro. Un home que escribía coa alma desbordada, que se indignaba e amaba coa mesma forza. Quizais por iso os seus poemas aínda resoan hoxe, porque non só falan dun tempo; falan de todos os tempos, de todos nós.

Unha voz que aínda chama

Lembra os seus versos. Léos. Sente esa mestura de furia e beleza, de dor e esperanza. Porque Curros Enríquez non é só parte da historia da literatura galega; é unha voz que nos segue chamando, unha promesa de que a palabra pode cambiar o mundo, ou polo menos, facelo máis xusto.

E agora, pregúntate: que facemos coa súa herdanza? Non basta con lembrar. Hai que seguir cantando, escribindo, loitando, como el fixo, coa terra nos pés e o ceo na mirada. Porque Curros Enríquez segue aquí, en cada verso que atravesa o tempo e nos recorda que a poesía é tamén resistencia.