Laxeiro: O pintor que soubo escoitar o vento

En ocasións, cando nos enfrontamos á arte, á obra dun creador, asáltanos unha sensación estraña. Coma se estivésemos ante un enigma, ante un código que non acabamos de descifrar. E, con todo, algo nos atrae, algo nos conmove, algo nos convida a seguir explorando. Iso é, precisamente, o que sucede con Laxeiro, un dos nomes fundamentais da pintura galega do século XX.

Pero, quen foi realmente Laxeiro? Un pintor do rural, un representante da Galicia máis profunda, un artista ancorado no pasado? Ou foi, máis ben, un renovador, un experimentador incansable, un espírito libre que soubo conectar coas vangardas sen perder de vista as súas raíces? Non é fácil responder a estas preguntas. Porque Laxeiro, como todo artista complexo, escapa ás etiquetas, ás clasificacións fáciles.

Unha viaxe interior

Para entender a Laxeiro, hai que empezar polo principio. Polo seu Lalín natal, na provincia de Pontevedra, onde nace en 1908. Unha Galicia rural, ancorada nas tradicións, afastada dos centros de poder. Unha contorna que, sen dúbida, marcará a súa infancia, a súa forma de ver o mundo, a súa sensibilidade.

A súa formación artística é, en certo xeito, atípica. Non frecuenta as academias, non segue os camiños trillados. Aprende o oficio de barbeiro, traballa como aprendiz nun taller de pintura… E, aos poucos, vai descubrindo a súa vocación, a súa paixón pola arte.

Viaxa a Madrid, entra en contacto cos intelectuais da época, coñece aos artistas de vangarda… Pero non se deixa seducir polas modas, non se deixa arrastrar polas correntes dominantes. Busca o seu propio camiño, a súa propia voz. E esa procura lévao, paradoxalmente, de volta ás súas orixes. A Galicia, á súa terra, ás súas raíces.

Unha linguaxe en constante evolución

Se observamos a obra de Laxeiro, o primeiro que nos sorprende é a súa diversidade. Non é un pintor dun só estilo, dunha soa temática. A súa obra evoluciona, transfórmase, se reinventa ao longo dos anos.

Nas súas primeiras etapas, achégase ao expresionismo, á figuración, á representación de escenas e personaxes da vida rural galega. Pero, aos poucos, vai depurando o seu estilo, vai simplificando as formas, vai achegándose á abstracción.

Con todo, nunca abandona do todo a figuración. Os seus personaxes, aínda que ás veces redúzanse a meros trazos, a manchas de cor, sempre conservan algo de humano, algo de reconocible. Son figuras que emerxen da terra, que se confunden coa paisaxe, que parecen estar feitas da mesma materia que o mundo que as rodea.

A súa paleta é rica, variada, chea de contrastes. Utiliza cores intensas, vibrantes, pero tamén tons máis apagados, máis terrosos. Xoga coa luz, coas sombras, coas texturas. Crea atmosferas, suxire sensacións, evoca emocións.

Máis aló da pintura: Un artista comprometido

Pero Laxeiro non foi só un pintor. Foi tamén un debuxante excepcional, un gravador, un muralista… Un artista inquieto, que explorou diferentes técnicas e linguaxes. E, en todas as súas obras, percíbese esa mesma enerxía, esa mesma paixón, esa mesma procura constante.

Pero, ademais, Laxeiro foi un home comprometido co seu tempo, coa súa cultura, co seu país. Participou en iniciativas culturais, colaborou con revistas e publicacións, defendeu a lingua e a cultura galegas. Porque, para el, a arte non era só unha cuestión estética, era tamén unha forma de compromiso social, unha forma de participación na vida colectiva.

A súa obra, por tanto, non pode entenderse á marxe dese compromiso. Os seus cadros, os seus debuxos, os seus gravados… son un reflexo da súa visión do mundo, das súas inquietudes, das súas preocupacións. Son unha forma de dialogar coa realidade, de interpelala, de transformala.

Un clásico contemporáneo?

Laxeiro falece en Vigo, en 1996, deixando tras de si unha obra inxente, que abarca case sete décadas de actividade artística. Unha obra que foi exposta en numerosas galerías e museos, tanto en España como no estranxeiro. Unha obra que foi obxecto de estudo, de análise, de debate.

Concedéuselle a Medalla Castelao. Pero, máis aló dos recoñecementos oficiais, cal é o verdadeiro legado de Laxeiro? Que lugar ocupa na historia da arte galego e español? Segue sendo a súa obra relevante para nós?

Eu creo que si. Creo que Laxeiro é un deses artistas que transcenden o seu tempo, que conectan con algo profundo, con algo esencial. A súa obra fálanos da terra, da memoria, da identidade. Pero tamén nos fala da creatividade, da liberdade, da procura constante.

A súa obra é unha ponte entre o pasado e o futuro, entre a tradición e a vangarda. É un reflexo da Galicia rural, pero tamén é unha xanela aberta ao mundo. É unha invitación á reflexión, á emoción, á contemplación.

Unha última mirada e unha pregunta aberta

En definitiva, Laxeiro foi un artista complexo, poliédrico, inesgotable. Un artista que soubo conxugar a forza da tradición coa audacia da vangarda. Un artista que soubo crear unha linguaxe propia, inconfundible, que segue fascinando e conmovendo a quen se achegan á súa obra.

E, como sempre, déixanos unha pregunta no aire. Unha pregunta que cada un de nós debe responder, desde a súa propia sensibilidade, desde a súa propia experiencia: que nos di hoxe a obra de Laxeiro? Que resonancias ten en nós, na nosa forma de ver o mundo, na nosa forma de entender a arte? A resposta, como sempre, está no aire.