A sombra que fala: meigas, mouras e os segredos do mundo antigo

Houbo un tempo, din os vellos, no que as palabras non eran só palabras, senón pontes. Pontes entre o mundo visible e o outro, ese que se oculta nos recunchos da noite e nas sombras das fragas. Había que saber usalas con coidado, porque podían traer o ben ou convocar a desgraza, abrir portas invisibles ou chamar á presenza dos que camiñan sen ser vistos.

As meigas existían. Existen. Non como contos de nenos, non como pantasmas de fume. Existen como existe o medo, como existe o vento que fai tremer as ventás cando ninguén debería estar fóra. Existen no xeito en que as mulleres da aldea miran de esguello á veciña que sabe demasiadas cousas, na forma en que algúns nomes non se din en alto, na precaución de deixar sempre un pouco de viño na cunca por se algún espírito vén beber pola noite.

Non hai casa vella en Galicia que non teña unha historia de meigas. O que contan as mulleres que viviron sempre nos mesmos vales, o que murmuraban as avoas ao abrigo do lume, o que aínda hoxe se escoita en noites de inverno cando o vento trae voces que non son de ninguén. As meigas están en todo, na terra e no aire, nas fontes e nas sombras. E o máis sabio, din os vellos, é deixalas estar.

Nas augas profundas, onde os ríos se tornan negros e os lagos non teñen fondo, habitan as mouras. Son fermosas e perigosas, cargan séculos de segredo nos ollos. Algunhas gardan tesouros. Outras, gardan historias que ninguén se atreve a escribir. Hai quen di que son espíritos de tempos antigos, de cando Galicia non tiña igrexas senón pedras que falaban. O que se sabe seguro é que non hai quen volva igual despois de velas.

A Igrexa e o lume que nunca se apaga

Se as meigas e as mouras son as sombras, a Igrexa en Galicia é a pedra que intenta contelas. Pero a pedra tamén garda segredos. O monacato chegou para impoñer unha orde nova, para trazar camiños de pedra sobre os antigos camiños de lenda. E, con todo, non puido borralo todo. Porque os monxes tamén aprenderon a escoitar os ríos, tamén sentiron o silencio dos soutos, tamén souberon que hai forzas que non se combaten, senón que se aceptan.

Os mosteiros foron fortalezas e santuarios, foron refuxios contra a noite e tamén lugares de poder. Quen mandaba sobre a terra debía entender os segredos do ceo, pero tamén os do chan que pisaba. E así, nos claustros de pedra, entre rezos e códices iluminados, seguía latexando algo máis antigo. Os muros da Igrexa non puideron deter o vento que falaba en galego.

Hai mosteiros en Galicia que levan séculos en pé, escoitando o tempo pasar. San Salvador de Celanova, cunha historia que se remonta a cando os lobos aínda eran donos dos montes. Samos, que viu pasar reis e exiliados, que viu monxes marchar e volver, que viu séculos de historias sen deixar que ningunha o fixese caer. Mosteiros que agochan segredos nos seus arcos, nas súas pedras gastadas, nas súas bibliotecas onde aínda latexan libros que ninguén le en voz alta.

E con todo, o que queda é a memoria de que aquí, nesta terra mollada e de sombras longas, sempre houbo dous mundos. O das meigas e o dos monxes. O das mouras e o dos altares de pedra. E ningún deles logrou nunca borrar ao outro. Porque Galicia, ao final, é unha terra de pactos invisibles, de equilibrios entre o que se ve e o que se intúe. Un lugar onde todo pode existir á vez.